Vertalen, het lijkt soms zo simpel. Je neemt een woord, zoekt het op in een woordenboek, en voilà! Maar ja, zo werkt het dus niet echt. Er zit zoveel meer achter. Een vertaler moet niet alleen de woorden kennen, maar ook de nuances, de context, en zelfs de emoties die achter die woorden schuilgaan. Het is een hele kunst, echt waar.
Denk bijvoorbeeld aan spreekwoorden en gezegden. Ze zijn vaak zo cultureel gebonden dat een letterlijke vertaling helemaal nergens op slaat. Neem nou “de kat uit de boom kijken”. In het Engels zou je zeggen “wait and see”, maar als je het letterlijk vertaalt naar “look the cat out of the tree”, dan snapt natuurlijk niemand er iets van. Het zijn die subtiele dingen die een vertaler moet aanvoelen en begrijpen.
De verborgen culturele lagen
En dan heb je nog die culturele lagen. Cultuur beïnvloedt taal op manieren die je niet altijd meteen ziet. Denk maar eens aan humor. Wat in de ene taal hilarisch is, kan in een andere taal totaal niet grappig zijn. Of zelfs beledigend. En dan heb je nog dingen als beleefdheidsvormen en sociale normen die variëren van cultuur tot cultuur.
De invloed van context en cultuur
Context is ook zo’n dingetje. Een woord kan in verschillende contexten totaal andere betekenissen hebben. Neem bijvoorbeeld het Engelse woord “bark”. In de ene zin kan het betekenen dat een hond blaft, in een andere zin kan het verwijzen naar de schors van een boom. Als vertaler moet je dus altijd goed opletten wat de context is om de juiste betekenis te pakken.
En cultuur? Ja, die speelt ook een grote rol. Wat in Nederland als normaal wordt gezien, kan in Japan heel anders worden opgevat. Een simpel voorbeeld: in Nederland geef je iemand vaak drie zoenen op de wang ter begroeting. In veel andere landen is dat gewoon not done. Zulke culturele verschillen moet je als vertaler echt in je achterhoofd houden.
Foute vertalingen en grappige misverstanden
O ja, en dan zijn er natuurlijk nog de foute vertalingen. Soms pijnlijk, maar vaak ook hilarisch. Denk bijvoorbeeld aan menu’s in buitenlandse restaurants waar ze met de beste bedoelingen iets hebben vertaald, maar waar je toch om moet lachen. Zoals “stir-fried wikipedia” in plaats van “stir-fried vegetables”.
Of wat dacht je van beroemde voorbeelden zoals “I am a jelly donut” van Kennedy toen hij zei “Ich bin ein Berliner”? Het zijn die kleine foutjes die ons doen beseffen hoe belangrijk goede vertalingen zijn. Want ja, een klein foutje kan soms leiden tot grote misverstanden.
Tips om een goede vertaler te worden
Dus, hoe word je nou een goede vertaler? Het begint allemaal met een liefde voor taal en cultuur. Je moet nieuwsgierig zijn en altijd bereid om te leren. Lees veel boeken in beide talen waarin je werkt en dompel jezelf onder in de culturen van die talen.
Daarnaast is het handig om veel te oefenen. Begin met simpele teksten en werk jezelf omhoog naar moeilijkere documenten. En wees niet bang om fouten te maken; daar leer je uiteindelijk het meeste van.
Technologie als hulpmiddel, niet als vervanging
En ja, tegenwoordig hebben we natuurlijk technologie die ons helpt bij het vertalen. Denk aan Google Translate en andere vertaaltools. Super handig, maar ze kunnen nooit een menselijke vertaler vervangen. Ze missen immers de nuances en culturele kennis die wij mensen wel hebben.
Gebruik technologie dus vooral als hulpmiddel, maar vertrouw nooit blindelings op de uitkomsten ervan. Check altijd zelf nog eens na en zorg ervoor dat alles klopt voordat je het eindresultaat presenteert.
Dus ja, vertalen is echt wel meer dan alleen maar woord voor woord overzetten. Het is een kunstvorm waarbij kennis van taal, cultuur en context essentieel is. En fouten maken? Dat hoort erbij! Gelukkig maar, want anders zouden we nooit kunnen lachen om al die grappige misverstanden.
